Gramatyka włoska
Pronomi combinati, czyli zaimki łączone język włoski

Pronomi combinati to połączenie zaimków osobowych dopełnienia dalszego (mi, ti, gli, le, ci, vi) oraz zaimków dopełnienia bliższego (lo, la, li, le) lub partykuły ci/ne. Kombinacja obu tych grup zaimków odpowiada na pytania: komu? oraz kogo, co?, np.: Ho comprato i fiori a mia mamma. Glieli ho comprati (Kupiłam kwiaty mojej mamie. Kupiłam jej je).


Kogo, co?
Komu?LoLaLiLeNe
MiMe loMe laMe liMe leMe ne
TiTe loTe laTe liTe leTe ne
Gli/leGlieloGlielaGlieliGlieleGliene
CiCe loCe laCe liCe leCe ne
ViVe loVe laVe liVe leVe ne
GliGlieloGlielaGlieliGlieleGliene

Przy tworzeniu zaimków łączonych w języku włoskim należy pamiętać o kilku ważnych zasadach:

  • Pierwszeństwo ma zaimek dopełnienia dalszego (pronome indiretto), a dopiero za nim idzie zaimek dopełnienia bliższego (pronome diretto), np.:

Hai regalato un libro a Marco? Sì, glielo ho regalato. – Czy podarowałeś książkę Markowi? Tak, podarowałem mu ją. w tym przykładzie „gli” to pronome indiretto, który odpowiada na pytanie „komu?”, za którym podąża pronome diretto „lo” odnoszące się do książki, a więc odpowiadające na pytanie „co?”;

  • W pronomi combinati zaimki mi, ti, ci, vi zmieniają końcówkę “-i” na „-e”, np.:

Che bella la tua collana, me la presti qualche volta? – Jaki piękny ten twój naszyjnik, pożyczysz mi go czasami? w tym przypadku nie pytamy „mi la presti”, tylko „me la presti?”, również dlatego, że taka zbitka ma ładniejsze brzmienie, a dla Włochów bardzo ważne jest zachowanie dźwięczności i melodyjności języka;

  • W pronomi combinati nie występuje pronome indiretto „le” typowy dla rodzaju żeńskiego (komu? jej), a jego miejsce zastępuje „gli” (jemu), który staje się tutaj uniwersalny, a więc niezależnie od tego, czy będzie chodziło o „jego” czy „jej”, zawsze użyjemy „gli”. Ma to związek z łatwiejszą wymową i przyjemniejszym brzmieniem, mówimy bowiem np. „gliele” zamiast „le le”;
  • Z tego samego powodu (łatwiejsza wymowa) wszędzie tam, gdzie występuje pronome „gli”, dodaje się do niego literkę „e”, żeby łatwiej łączył się on z zaimkami dopełnienia bliższego, np. „glielo” zamiast „gli lo”;

Przykłady użycia w zdaniach język włoski:

I bambini vogliono gli gnocchi e la mamma glieli prepara. – Dzieci chcą gnocchi i mama im je przygotuje.

Se volete un caffè, ve lo preparo subito. – Jeśli chcecie kawę, przygotuję wam ją od razu.

Mi mandi una cartolina da Parigi? Certo, te la mando di sicuro! – Wyślesz mi pocztówkę z Paryża? Pewnie, wyślę ci ją na pewno.

Il professore spiegherà la grammatica agli studenti? Certo che gliela spiegherà. – Profesor wyjaśni gamatykę studentom? Pewnie, że im ją wyjaśni.

Quando mi renderai i soldi che ti ho prestato? Te li rendo domani. – Kiedy zwrócisz mi pieniądze, które ci pożyczyłem? Zwrócę ci je jutro.

Pronomi combinati z passato prossimo

Ponieważ w zaimkach łączonych występuje zaimek dopełnienia bliższego, w czasie przeszłym końcówkę participio passato uzgadniamy właśnie do niego, a także skracamy pronomi „lo” oraz „la”, tak jak robiło się to w sytuacjach, gdy w wypowiedzi występował on sam, a nie połączony z zaimkiem dopełnienia dalszego (Hai visto Maria? L’ho vista widziałeś Marie? Widziałem ją), np.:

Hai detto la verità a Francesco? No, non gliel’ho ancora detta. – Powiedziałaś prawdę Francesco? Nie, jeszcze mu jej nie powiedziałam. ponieważ pod „l’” kryje się tak naprawdę „la” zastępujące słówko „la verità”, końcówka participio passato musi się uzgodnić do tego zaimka, w efekcie czego powstaje detta.

Cosa ne pensi dei miei nuovi orecchini? Me li ha regalati il mio fidanzato. – Co sądzisz o moich nowych kolczykach? Podarował mi je mój narzeczony.

Vorremmo conoscere Giulia ma Giuseppe non ce l’ha ancora presentata. – Chcielibyśmy poznać Giulię, ale Giuseppe jeszcze nam jej nie przedstawił.

Belle queste foto, Luca! Chi te le ha fatte? – Piękne te zdjęcia, Luca! Kto ci je zrobił?

Luigi, chi ti ha comprato questo zaino? Me l’ha comprato la mamma. – Luigi, kto ci kupił ten plecak? Kupiła mi go mama.

W połączeniu z czasownikami modalnymi

W zdaniach w języku włoskim, w których występują jednocześnie zaimki łączone oraz czasowniki modalne (dovere, volere, potere), miejsce tych pierwszych jest albo przed czasownikiem modalnym, albo są one dołączone do czasownika w bezokoliczniku, np.:

Puoi prestarmi questo libro? Certo, te lo posso prestare/posso prestartelo. – Możesz pożyczyć mi tę książkę? Mogę ci ją pożyczyć.

Marco ha comprato un anello d’oro ad Anna e glielo vuole regalare/vuole regalarglielo per il suo compleanno. – Marco kupił złoty pierścionek Annie i chce jej go podarować na jej urodziny.

Le vostre lasagne sono buonissime, ce le dovete preparare/dovete prepararcele per la nostra festa. – Wasze lasagne są pyszne, musicie je nam przygotować na naszą imprezę.

Pronomi combinati z partykułami ci lub ne

Zaimki łączone mogą występować również z partykułami ci lub ne. W języku włoskim partykuła ne wskazuje na ilość, jakąś część z całości i dokładnie w takich też sytuacjach będzie występowała z dodatkowym pronome. W czasie przeszłym passato prossimo ta partykuła zachowuje się dokładnie tak samo jak pronomi diretti, a więc należy pamiętać o uzgodnieniu końcówki do rodzaju i liczby zastępowanego rzeczownika. Np.:

  • Quanti vestiti hai! Me ne presteresti uno? – Ile masz sukienek! Pożyczyłabyś mi jedną?
  • A mio padre piacciono tantissimo queste caramelle, oggi gliene compro una scatola. – Mojemu tacie bardzo smakują te cukiereczki, dziś kupię mu ich całe opakowanie.
  • Quanti libri hai prestato a Serena? Gliene ho prestati cinque. – Ile książek pożyczyłaś Serenie? Pożyczyłam ich jej pięć.
  • Volevamo i cornetti al cioccolato e la zia ce ne ha comprati tanti. – Chcieliśmy rogaliki z czekoladą i ciocia kupiła nam ich dużo.
  • Martina compra sempre molte borse, qualche volta me ne ha prestate alcune. – Martina zawsze kupuje dużo torebek, kilka razy pożyczyła mi (ich) niektóre.

Partykuła ci służy natomiast do zastępowania miejsca, dlatego w połączeniu z zaimkami lo, la, li i le najczęściej będzie wskazywać właśnie miejsce, do którego dany rzeczownik ma trafić albo gdzie się znajduje. Również w tym przypadku, ponieważ występuje obok niej dodatkowy zaimek dopełnienia bliższego, „ci” zmieni się na „ce”. Np.:

  • Secondo me c’è troppo poco sale in questa zuppa, dovresti aggiungercelo. – Według mnie jest za mało soli w tej zupie, powinieneś jej tam dodać (tam = do tej zupy).
  • Preferisco il vino fresco, lo metti in frigo per un po’? Ce lo metto subito. – Wolę schłodzone wino, wsadzisz je do lodówki? Wsadzę je tam od razu.
  • I ragazzi vogliono andare in discoteca, ce li accompagna in macchina mio marito. – Chłopcy chcą iść na dyskotekę, odwiezie ich tam mój mąż.

Pronomi combinati z czasownikami zwrotnymi

Również zaimki zwrotne w języku włoskim mogą się połączyć z zaimkami dopełnienia bliższego i tak jak w każdym innym przypadku literka „i” z zaimka zwrotnego zmienia się wtedy na „e”. Np.:

Mi metto i pantaloni. Me li metto. – Zakładam na siebie spodnie. Zakładam je na siebie.

Quante volte al giorno ti lavi i denti? Me li lavo tre volte al giorno. – Ile razy dziennie myjesz sobie zęby? Myję je sobie trzy razy dziennie.

Si tolgono le scarpe prima di entrare in casa? Sì, se le tolgono. – Zdejmują z siebie buty przed wejściem do domu? Tak, zdejmują je z siebie.

Oggi Elena si compra una bella gonna. Se la compra. – Dziś Elena kupuje sobie piękną spódniczkę. Kupuje ją sobie.

Gramatyka
W tej chwili przeglądasz lekcję gramatyczną.
Uczysz się j. niemieckiego
? Odwiedź stronę podstawy niemieckiego!