Partykuła ne jest w zdaniu nieodmienna i ma kilka zastosowań:
Zastosowanie w języku włoskim
1) Wskazuje ilość, a raczej pewną część z całości. Pod tym względem można jej używać z wszelkimi numerami lub wyrażeniami takimi jak tanto/molto (dużo), abbastanza (dość, wystarczająco), troppo (za dużo), un po’ (trochę), poco (mało), nessuno (żaden). Np.:
Mi piace il vino, ne bevo un bicchiere a pranzo. – Lubię wino, piję (go) kieliszek do obiadu.
Quanti cioccolatini vuoi? Ne voglio cinque. – Ile chcesz czekoladek? Chcę (ich) pięć.
Hai comprato tutti i libri? Non ne ho comprato nessuno. – Kupiłeś wszystkie książki? Nie kupiłem (z nich) żadnej.
Quanti caffè bevi al giorno? Di solito ne bevo uno o due. – Ile kaw dziennie pijesz? Zazwyczaj piję (ich) jedną lub dwie.
Ho preparato una torta, ne volete una fetta? – Upiekłam ciasto, chcecie kawałek?
ATTENZIONE!
Tak jak zostało to wspomniane już wyżej, partykuła ne wskazuje jedynie na jakąś część z całości, nawet jeżeli tą częścią jest „nic” lub „żaden”, tak jak w przypadku nessuno. Do wyrażania całości w języku włoskim służą natomiast pronomi diretti, czyli zaimki dopełnienia bliższego, dlatego trzeba zawsze mieć na uwadze, czy mówimy o rzeczowniku w jego całości, czy tylko o jakiejś jego części. Np.:
Avete fatto gli esercizi di grammatica? – Zrobiliście ćwiczenia z gramatyki?
Sì, li abbiamo fatti tutti. – Tak, zrobiliśmy je wszystkie.
Ne abbiamo fatti solo tre. – Zrobiliśmy ich tylko trzy.
Non ne abbiamo fatto nessuno. – Nie zrobiliśmy żadnego (ze wszystkich tych ćwiczeń).
Vedi le ragazze? – Widzisz dziewczyny?
Sì, le vedo. – Tak, widzę je.
Ne vedo solo una. – Widzę tylko jedną (z nich).
Należy też pamiętać, że w czasie przeszłym passato prossimo w języku włoskim uzgadnia się końcówkę participio passato. Pod tym względem partykuła ne zachowuje się bowiem dokładnie tak samo, jak pronomi diretti.
Non mi piacciono queste caramelle, ne ho mangiata solo una. – Nie smakują mi te cukierki, zjadłem tylko jednego.
Quante birre hai bevuto? Ne ho bevute due. – Ile piw wypiłeś? Wypiłem (ich) dwa.
Quanti libri hai letto l’anno scorso? Ne ho letti venti. – Ile książek przeczytałeś w zeszłym roku? Przeczytałem ich dwadzieścia.
2) Zastępuje części zdania wprowadzone przez przyimek di, np.:
La politica non ci interessa e quindi non ne parliamo mai (=non parliamo della politica). – Polityka nas nie interesuje, a zatem nigdy o niej nie rozmawiamy.
Non vado fiera di come mi sono comportata con lui. Non ne vado fiera. – Nie jestem dumna z tego, jak się zachowałam względem niego. Nie jestem z tego dumna.
Mi sono dimenticato di chiamare la nonna ieri. Me ne sono dimenticato. – Zapomniałem zadzwonić wczoraj do babci. Zapomniałem o tym.
Hai voglia di andare al cinema? No, grazie, non ne ho voglia. – Masz ochotę iść do kina? Nie, dziękuję, nie mam (na to) ochoty.
Secondo te vale la pena di visitare questa città? A dire il vero, non ne vale la pena. – Według ciebie warto odwiedzić to miasto? Mówiąc szczerze, nie warto.
3) Występuje w pewnych stałych zwrotach, np.:
Che ne pensi di questo vestito? Cosa ne pensi? – Co sądzisz o tej sukience? Co o niej sądzisz? → zwrot służący do pytania o opinię
Che ne dici di prendere un gelato? – Co ty na to, żeby wziąć loda? → zwrot służący do propozycji
Io e Franco litighiamo tutto il tempo, non ne posso più. – Ja i Franco cały czas się kłócimy, mam tego dosyć/nie mogę tak dłużej.
Questa festa mi annoia, me ne vado. – Ta impreza mnie nudzi, idę sobie (stąd).
Vattene! – Odejdź/wynoś się.
4) Jako przysłówek miejsca wprowadzony przez przyimek da lub di, w znaczeniu stąd/stamtąd, np.:
Oggi sei tornato dal lavoro presto. Ne sei tornato presto. – Dziś wróciłeś z pracy wcześnie. Wróciłeś z niej wcześnie.
Chi uscirà vittorioso da questa battaglia? Chi ne uscirà vittorioso? – Kto wyjdzie zwycięsko z tej walki? Kto wyjdzie z niej zwycięsko?
Di solito esce di casa verso le 8. Ne esce verso le 8. – Zazwyczaj wychodzi z domu około ósmej. Wychodzi z niego około ósmej.
