Partykuła ci ma wiele zastosowań, ale jej podstawowym zadaniem jest zastąpienie jakiegoś miejsca, tak żeby nie musieć go powtarzać w zdaniu albo w odpowiedzi na czyjąś wypowiedź. We włoskim łączy się przez to z następującymi przyimkami miejsca: a, in, da oraz su. Np.:
Sei mai stato a Roma? No, ma ci vado domani. – Byłeś kiedyś w Rzymie? Nie, ale jadę tam jutro. → „ci” = a Roma
Il prossimo mese andiamo in montagna e ci rimaniamo due settimane. – W następnym miesiącu jedziemy w góry i zostajemy tam przez dwa tygodnie.
Venite con noi in discoteca? Certo, ci veniamo volentieri. – Pójdziecie z nami na dyskotekę? Pewnie, chętnie tam pójdziemy.
Giuseppe mi ha invitato al cinema ma io non ci vado perché non mi piace guardare i film. – Giuseppe zaprosił mnie do kina, ale ja tam nie pójdę, bo nie lubię oglądać filmów.
La domenica di solito andiamo a pranzo dai nostri genitori e ci restiamo fino a tarda sera. – W niedzielę zazwyczaj chodzimy na obiad do naszych rodziców i zostajemy tam aż do późnego wieczora.
I miei amici amano Parigi e ci vanno ogni anno. – Moi przyjaciele uwielbiają Paryż i jeżdżą tam każdego roku.
W języku włoskim w przypadku połączenia z czasownikami modalnymi partykuła ci, podobnie jak inne zaimki, może wystąpić przed czasownikiem modalnym lub zostać dołączona do czasownika w bezokoliczniku, np.:
Dobbiamo tornare a casa. Dobbiamo tornarci subito/ci dobbiamo tornare subito. – Musimy wracać do domu. Musimy wracać tam natychmiast.
Posso provare ad aiutarti. Posso provarci/ci posso provare. – Mogę spróbować ci pomóc. Mogę spróbować (w domyśle: zrobić to).
Voglio andare a Venezia. Voglio andarci/ci voglio andare. – Chcę jechać do Wenecji. Chcę tam pojechać.
Partykuła ci może zastąpić przyimki a, in, da oraz su, a także dodatkowo con, nie tylko jeśli wskazują one jakieś miejsce, ale również we wszystkich zwrotach, które łączą się z tymi przyimkami. Są to stałe wyrażenia, bardzo często występujące w języku włoskim, dlatego warto nauczyć się ich na pamięć.
Sono abituato a viaggiare molto. Ci sono abituato. – Jestem przyzwyczajony do częstego podróżowania. Jestem do tego przyzwyczajony.
Riesci a concludere questo progetto entro venerdì? No, non ci riesco. – Jesteś w stanie/dasz radę zakończyć ten projekt do piątku? Nie, nie dam rady (tego zrobić).
Tengo molto a mio marito. Ci tengo molto. – Bardzo mi zależy na moim mężu. Zależy mi na nim.
Posso contare sul tuo aiuto? Posso contarci? – Mogę liczyć na twoją pomoc? Mogę na nią liczyć?
Avete provato a trovare un nuovo lavoro? Sì, ci abbiamo provato ma senza successo. – Próbowaliście znaleźć nową pracę? Tak, spróbowaliśmy, ale bez powodzenia.
Pensano spesso alla loro famiglia? Sì, ci pensano spesso. – Myślą często o swojej rodzinie? Tak, myślą o niej często.
Avete parlato con Maria? No, non ci abbiamo ancora parlato. – Rozmawialiście z Marią? Nie, jeszcze z nią nie rozmawialiśmy.
Partykuły ci w języku włoskim używa się również w odpowiedziach na pytania o stan posiadania. Ponieważ łączy się tu z zaimkami dopełnienia bliższego (pronomi diretti) lo, la, li oraz le, zmienia swoją formę z „ci” na „ce”. Dodatkowo zaimki lo oraz la skracają się za pomocą apostrofu z czasownikiem avere. Np.:
Hai il passaporto? Sì, ce l’ho (ci + lo + ho). – Masz paszport? Tak, mam go.
Avete la borsa? No, non ce l’abbiamo (ci + la + abbiamo). – Macie torebkę? Nie, nie mamy jej.
Hanno i miei libri? Sì, ce li hanno (ce + li + hanno). – Mają moje książki? Tak, mają je.
Abbiamo le chiavi? No, non ce le abbiamo (ce + le + abbiamo). – Mamy klucze? Nie, nie mamy ich.
Partykułę ci poznaliśmy też już wcześniej w takich zwrotach jak c’è i ci sono, czyli jest/znajduje się oraz są/znajdują się, służących do określania położenia jakiegoś rzeczownika. Np.:
Nella mia stanza ci sono due finestre. – W moim pokoju są dwa okna.
Nel giardino c’è una panchina. – W ogrodzie jest ławka.
In piazza ci sono tanti turisti. – Na placu jest mnóstwo turystów.
In Italia c’è sempre il sole. – We Włoszech jest zawsze słońce.
Włoskie zwroty takie jak metterci i volerci również zawierają w sobie partykułę ci. Pierwszy z nich jest formą osobową i generalnie tyczy się czasu, więc możemy go przetłumaczyć jako „zajmować komuś (ileś czasu)”, drugi natomiast jest formą bezosobową i oznacza „potrzeba/potrzebne jest”. Np.:
Quanto tempo ci metti per arrivare al lavoro? – Ile czasu zajmuje ci dotarcie do pracy?
A piedi ci metto quaranta minuti. – Na pieszo zajmuje mi to czterdzieści minut.
Di solito ci mettiamo un’ora per prepararci. – Zazwyczaj zajmuje nam godzinę przygotowanie się.
Quanto tempo ci vuole da Milano a Firenze? – Ile czasu jest potrzebne z Mediolanu do Florencji?
Ci vuole pazienza con lui. – Potrzebna jest do niego cierpliwość.
Ci vogliono due ore per preparare la pizza. – Potrzebne są dwie godziny, żeby przygotować pizzę.
Quanti ingredienti ci vogliono per fare la pizza? – Ile składników potrzeba, żeby zrobić pizzę?
