Przymiotniki w języku włoskim dopasowują się do określanego rzeczownika pod względem jego rodzaju oraz liczby, zmieniając wtedy swoją końcówkę. W ramce poniżej znajdują się podstawowe przymiotniki, używane na co dzień do opisu osoby i charakteru.
Podstawowe przymiotniki
| Positivo | Negativo |
| Ambizioso (ambitny) | Pigro (leniwy) |
| Cortese (uprzejmy) | Scortese (nieuprzejmy) |
| Amichevole (przyjacielski) | Ostile (wrogi) |
| Sensibile (wrażliwy) | Insensibile (niewrażliwy) |
| Onesto (uczciwy) | Disonesto (nieuczciwy) |
| Sincero (szczery) | Insincero (nieszczery) |
| Simpatico (sympatyczny) | Antipatico (niesympatyczny) |
| Fedele (wierny) | Infedele (niewierny) |
| Intelligente (inteligentny) | Stupido (głupi) |
| Paziente (cierpliwy) | Impaziente (niecierpliwy) |
| Spiritoso (zabawny, dowcipny) | Noioso (nudny) |
| Gentile (miły) | Arrogante (arogancki) |
| Aperto, socievole (otwarty, towarzyski) | Timido (nieśmiały) |
Odmiana przymiotnika
Końcówki rodzaju męskiego to –o i –e.
Un libro interessante (interesująca książka)
Un ragazzo allegro (wesoły chłopak)
Un professore intelligente (inteligentny profesor)
Un cane piccolo (mały pies)
W rodzaju żeńskim używa się końcówek –a oraz –e.
Una ragazza gentile (miła dziewczyna)
Una borsa costosa (droga torebka)
Una città bella (piękne miasto)
Una stanza pulita (czysty pokój)
Un’impiegata scortese (nieuprzejma urzędniczka)
W przypadku przymiotników zakończonych na –e należy pamiętać, że są one uniwersalne, to znaczy, że mają dokładnie taką samą formę w rodzaju żeńskim i w rodzaju męskim. Np.:
Un ragazzo felice una ragazza felice (szczęśliwy chłopak, szczęśliwa dziewczyna);
Un uomo triste una donna triste (smutny mężczyzna, smutna kobieta);
Un film interessante una lezione interessante (interesujący film, interesująca lekcja)
Jeśli chcemy stworzyć przymiotnik żeński od przymiotnika męskiego zakończonego na –o, wystarczy zamienić tę literkę na –a, np.:
Un amico simpatico un’amica simpatica (sympatyczny przyjaciel, sympatyczna przyjaciółka)
Un bravo commesso una brava commessa (zdolny sprzedawca, zdolna sprzedawczyni)
Uno studente ambizioso una studentessa ambiziosa (ambitny uczeń, ambitna uczennica)
Liczba mnoga
Żeby utworzyć liczbę mnogą przymiotników, należy stosować się do następujących zasad:
Przymiotniki zakończone na –o lub –e zmieniają końcówkę na –i, niezależnie od rodzaju rzeczownika:
Un dottore vecchio dei dottori vecchi (starzy lekarze)
Un ragazzo sincero dei ragazzi sinceri (szczerzy chłopcy)
Un uomo alto degli uomini alti (wysocy mężczyźni)
Un marito fedele dei mariti fedeli (wierni mężowie)
Una mostra interessante delle mostre interessanti (interesujące wystawy)
Przymiotniki zakończone na –a zmieniają końcówkę na –e:
Una borsa piccola delle borse piccole (mała torebka)
Una casa trascurata delle case trascurate (zaniedbane domy)
Una ragazza bella delle ragazze belle (piękne dziewczyny)
Uwaga!
W niektórych sytuacjach nie wystarczy jedynie zmienić końcówkę przymiotnika, ale należy również dodać do niego jakąś literkę, żeby zachował on swoje pierwotne brzmienie (zbitkę „ci” czytamy jako „czi”, natomiast „chi” jako „ki”, dlatego jeśli w liczbie pojedynczej przymiotnik ma „c” czytane jako „k”, również i w liczbie mnogiej musi zachować ten dźwięk). Dzieje się tak w przypadku czasowników zakończonych na –co oraz –go, które w liczbie mnogiej zmieniają się na –chi oraz –ghi. Np.:
antico antichi (starożytny)
stanco stanchi (zmęczony)
largo larghi (szeroki)
Z tego samego powodu również przymiotniki rodzaju żeńskiego mogą ulec drobnej modyfikacji, żeby zachować tę samą wymowę. Przymiotniki zakończone na –ca i –ga będą się wtedy zmieniać w –che oraz –ghe, np.:
Romantica romantiche (romantyczna)
Simpatica simpatiche (sympatyczna)
Lunga lunghe (długa)
Przymiotniki bello i buono
Przymiotniki bello (piękny) i buono (dobry) w języku włoskim traktowane są w sposób wyjątkowy, ponieważ w zależności od miejsca ich położenia zmienia się ich forma.
Przymiotnik bello, jeśli występuje po rzeczowniku, zachowuje się normalnie i zmienia jedynie końcówkę, dopasowaną do rodzaju i liczby danego rzeczownika. Jeśli jednak postawi się go przed rzeczownikiem, będzie on przypominał swoją formą rodzajnik określony tego rzeczownika (il, l’, lo, la, i, gli, le).
Il film: un bel film ALE un film bello
I film: dei bei film ALE dei film belli
L’orologio (zegarek): un bell’orologio ALE un orologio bello
Gli orologi: dei begli orologi ALE degli orologi belli
Lo specchio (lustro): un bello specchio, uno specchio bello
Gli specchi: dei begli specchi, degli specchi belli
La casa (dom): una bella casa, una casa bella
Le case: delle belle case, delle case belle
L’isola (wyspa): una bell’isola, un’isola bella
Jeśli chodzi o przymiotnik buono, po rzeczowniku zachowuje się jak każdy inny przymiotnik, a więc ma formy buono, buoni, buona, buone. Przed rzeczownikiem natomiast jego formy wyglądają następująco:
Un buon pranzo ALE un pranzo buono (dobry obiad)
Dei buoni pranzi, dei pranzi buoni
Un buon studente ALE uno studente buono (dobry student)
Dei buoni studenti, degli studenti buoni
Una buona ragazza, una ragazza buona (dobra dziewczyna)
Delle buone ragazze, delle ragazze buone
Una buon’amica (może być też: una buona amica), un’amica buona (dobra przyjaciółka)
Miejsce przymiotnika w zdaniu
Poza przymiotnikami bello i buono, omówionymi powyżej, większość przymiotników występuje po rzeczowniku, a nie przed nim. Przy niektórych przymiotnikach jednak, w zależności od tego gdzie występują, zmienia się całkowicie sens wypowiedzi. Te umieszczone przed rzeczownikiem mają często znaczenie przenośne, a te, które znajdują się po rzeczowniku znaczenie dosłowne. Widać to dobrze na niektórych przykładach.
Un grande uomo (człowiek wielki, ale niedosłownie: wielki z powodu swoich osiągnięć, dokonań, w niektórych przypadkach również „wielkiego serca” i dobrotliwości)
Un uomo grande (człowiek wysoki lub dorosły)
Una vecchia amica (stara przyjaciółka, taka, którą znamy już wiele lat)
Un’amica vecchia (przyjaciółka stara pod względem wieku)
Un povero bambino (biedne dziecko, np. z powodu tego, przez co przeszło, nieszczęśliwe)
Un bambino povero (dziecko biedne, bez pieniędzy)
